Masjid India Muslim - Lebih moden dan dinamik

18 Disember lalu, satu lagi lembaran sejarah penting tercatat bagi komuniti penduduk India Muslim di bandar Klang, Selangor. Bersamaan dengan 1 Muharam 1431 Hijrah iaitu sambutan tahun baru dalam kalendar umat Islam, berlangsung majlis gilang-gemilang sempena meraikan kejayaan pembinaan Masjid India Selatan Klang dengan imej baru yang lebih moden.

Lebih istimewa, majlis perasmian pembinaan semula masjid tersebut telah disempurnakan oleh Sultan Selangor, Sultan Sharafuddin Idris Shah Al-Haj yang kemudian memberi nama baru iaitu Masjid India Muslim Tengku Kelana.

Jika disingkap sejarah lama, masyarakat India Muslim yang berhijrah ke Tanah Melayu pada abad ke-18 telah membina sebuah masjid di bandar Klang seawal tahun 1890.

Kemudian pada tahun 1904, sebuah bangunan telah dibina dan berfungsi sebagai rumah ibadat yang dinamakan Masjid India Selatan Klang. Ia ditadbir oleh sekumpulan masyarakat India Muslim yang bermazhab Hanafi diketuai oleh saudagar R.M Pakir Mohamed.

Menurut Pengerusi Jawatankuasa Pembinaan Semula Masjid India Selatan Klang, Profesor Datuk Dr. Mohamed Haniffa Abdullah, masjid tersebut boleh dikatakan mempunyai hubung kait yang rapat dengan keluarga diraja Selangor.

Ini kerana ujar beliau, pada tahun 1920-an, tapak masjid itu telah dikurniakan secara rasminya kepada seorang saudagar terkenal, R.E Mohamed Kassim oleh Sultan Selangor kelima, Sultan Ala'eddin Suleiman Shah iaitu nenda kepada Sultan Sharafuddin.

"Justeru, tidak hairanlah mengapa Sultan Sharafuddin berkenan mencemar duli untuk berangkat hadir ke majlis berkenaan.

"Malah baginda yang mencadangkan agar sambutan Maal Hijrah 1431 Peringkat Negeri Selangor dilakukan di masjid ini sekali gus merasmikannya," jelas Mohamed Haniffa yang merangkap bendahari masjid.

Menurutnya lagi, R.E Mohamed Kassim yang merupakan ketua masyarakat India Muslim (Al-Hasanatul Jariatul Islameya) pada waktu itu telah mentadbir masjid tersebut dengan penuh tanggungjawab sebelum meninggal dunia pada tahun 1931. Di atas perkenan sultan, jenazah Allahyarham dimakamkan bersebelahan masjid.

Meneruskan bicara, Mohamed Haniffa berkata, pada tahun 1974, masjid ini telah dibina semula dan diuruskan oleh Abdul Gafoor K.A Peer Mohamed. Almarhum Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah telah merasmikan pembukaan masjid itu pada 30 Ogos 1974.

Sejak itu, masjid tersebut telah ditadbir dengan penuh cemerlang oleh Shaikh Dawood Abdul Razack (1974-1988), Abdul Kadir Maideen (1988-1994) dan Md. Yousoff Noor Mohamed (1994-hingga kini).

Bagaimanapun, pertambahan jemaah yang semakin ramai hingga terpaksa menunaikan solat Jumaat di jalanan membuatkan jawatankuasa masjid perlu memikirkan cara terbaik untuk mengatasi masalah itu.

Nazir masjid, Md. Yousoff pula memberitahu perancangan untuk membesarkan masjid itu telah mula dibincangkan iaitu sejak 10 tahun lalu. Tetapi disebabkan pelbagai faktor, mereka terpaksa menangguhkan hasrat tersebut sehingga tahun 2007.

"Alhamdulillah atas usaha gigih Datuk (Mohamed Haniffa) selaku pengerusi jawatankuasa pembinaan yang tidak jemu mencari dan mengumpul dana untuk tujuan murni itu, akhirnya membuahkan hasil," kata Md. Yousoff sambil tersenyum.

Apa yang pasti, masjid ini dibina semula untuk generasi masa kini dan masa hadapan bagi memenuhi keperluan rohaniah dan jasmani umat Islam di sekitarnya.

Konsep reka bentuk

Menelan belanja sebanyak RM20 juta, pembinaan masjid tiga tingkat itu melibatkan keluasan lantai 4,718.17 meter persegi.

Arkitek projek pembinaan semula itu, Rafidi Osman, 44, dari Imaar Architect Sdn. Bhd., menjelaskan bahawa terdapat empat konsep reka bentuk yang diaplikasi dalam binaan masjid tersebut.

Pertama ialah masjid sebagai syiar Islam. Menurutnya, cabaran paling utama adalah menghasilkan bangunan masjid yang benar-benar berjaya menggantikan masjid sedia ada sebagai pusat ibadat umat Islam.

Reka bentuk kubah yang disokong oleh empat buah menara yang tersergam serta konsep pintu gerbang yang indah dan menawan diharap dapat meninggikan syiar Islam sekali gus menjadi mercu tanda baru bagi daerah Klang.

Kedua ialah tapak masjid yang terletak di persimpangan Jalan Tengku Kelana dan Jalan Datuk Hamzah adalah lokasi yang bersejarah.

"Oleh itu, keluasan tanah yang hanya 0.3 hektar ini memerlukan reka bentuk bangunan yang bertingkat dan kompak bagi mencapai kapasiti 3,300 orang jemaah.

"Dari aspek rupa bentuk, massing dan seni bina unik masjid telah menjadikan bangunan tiga tingkat ini lebih sensitif kepada lokaliti setempat dan tidak kelihatan terlalu besar," ujarnya.

Ketiga melibatkan seni bina yang menjadi aspirasi jawatankuasa masjid agar ciri warisan sejarah dan sensitiviti budaya masyarakat India Muslim diambil kira dalam reka bentuk masjid.

Tambahnya, identiti dan imej sebagai Masjid India Muslim terus dikekalkan dengan kombinasi elemen-elemen seperti gerbang, motif seni GRC (Gypsum Reinforced Concrete), motif seni (kaca berwarna) dan massing bangunan keseluruhannya.

Dan yang terakhir, konsep masjid sebagai pusat umat Islam. Reka bentuk masjid khususnya melalui pelan susun aturnya berhasrat menjayakan fungsi masjid yang lebih luas daripada hanya menjadi tempat solat semata-mata.

"Sekalipun tapaknya sempit, gandingan idea dan perbincangan dua hala yang rapi antara jawatankuasa masjid dan perunding telah berjaya menjadikan masjid ini pusat berhimpun dan interaksi sosial masyarakat," tutur Rafidi lagi sambil menambah pasukannya mengambil masa hampir dua tahun untuk menyiapkan lakaran dan pelan bangunan masjid itu.

Sesuai dengan imej masjid moden, ia turut dilengkapi dengan kemudahan kemasyarakatan untuk kegunaan semua pihak. Antaranya termasuklah dewan perhimpunan, bilik seminar, bilik KAFA, bilik komputer, bilik mesyuarat dan perpustakaan.

Kemudahan asas tradisi pula termasuk dapur, tempat persalinan wanita, pejabat dan bilik pengurusan jenazah. Tidak ketinggalan, masjid ini juga menempatkan apartmen untuk kediaman imam dan bilal serta kemudahan lif.

Kebanyakan masjid yang ditadbir oleh masyarakat India Muslim terletak di bandar-bandar yang strategik dan penting seperti Kuala Lumpur, Pulau Pinang, Ipoh, Taiping, Seremban, Kuala Pilah, Johor Bahru, Alor Star dan lain-lain.

Kesemuanya mempunyai sejarah tersendiri dan ia telah banyak menyumbang kepada pembangunan ummah, agama Islam dan negara.

Masjid India Muslim Tengku Kelana yang telah menjadi nadi perpaduan masyarakat India Muslim di Klang mempunyai ciri-ciri warisan tersendiri.

Ia bukan sahaja dari segi fizikal, tetapi juga dalam aspek kerohanian serta kebudayaan masyarakat India Muslim yang telah dipelihara dan dikekalkan untuk menjamin kesinambungan di antara generasi dahulu dengan generasi masa kini.

- KOSMO!