Puasa penghidap Diabetes

TINGGAL seminggu sahaja lagi umat Islam di negara ini akan mula melaksanakan Rukun Islam ketiga iaitu berpuasa pada bulan Ramadan.

Sungguhpun begitu, terdapat golongan yang diberikan kelonggaran daripada melaksanakan ibadat tersebut berikutan keadaan kesihatan yang tidak mengizinkan.

Pesakit yang berdepan dengan isu kesihatan seperti kesakitan fizikal, kegagalan buah pinggang dan tekanan darah tinggi yang tidak terkawal tidak boleh berpuasa dengan cara selamat.

Salah satu golongan yang diberikan kelonggaran ialah penghidap diabetes. Bergantung kepada peringkat keadaan tertentu, sesetengah penghidap penyakit itu dikhuatiri akan mendatangkan mudarat terhadap kesihatan jika berpuasa.

Namun, ada segelintir daripada mereka yang tekad mahu melaksanakan kewajipan tersebut tanpa menghiraukan risikonya.

Masalah yang sering dihadapi oleh pesakit diabetes ketika Ramadan adalah serangan hipoglisemia.

Menurut Pakar Perunding Kanan Endokrinologi Pusat Perubatan Sime Darby, Profesor Chan Siew Pheng hipoglisemia merujuk kepada keadaan apabila kandungan glukos berkurangan dalam darah dan berada di bawah paras normal.

“Ramai pesakit diabetes tetap mahu berpuasa walaupun keadaan mereka sebenarnya tidak mengizinkan. Semuanya kerana mahu memenuhi tuntutan agama.

“Selaku doktor, kami akan bertanya kepada pesakit sama ada mereka larat untuk berpuasa atau tidak. Ada antara mereka yang meminta pendapat bagi memastikan sama ada keadaan mereka membolehkan mereka berpuasa dengan selamat atau sebaliknya,” katanya.

Tambahnya, doktor akan cuba membantu supaya pesakit diabetes tersebut dapat berpuasa dengan memberikan panduan dan mengajar mereka cara untuk berpuasa dengan selamat.

Siew Pheng menambah, menempuh bulan puasa sebenarnya merupakan satu masalah kepada pesakit diabetes kerana mereka tidak boleh makan dan minum pada siang hari.

Ia merupakan perubahan besar dalam corak pengambilan makanan, kalori, ketika berbuka puasa sehingga mereka bangun sahur untuk hidangan seterusnya.

“Jika mereka tidak bangun sahur, tempoh berpuasa mereka lebih lama berbanding orang lain yang berpuasa normal iaitu melebihi 14 jam.

“Keadaan ini merunsingkan kami kerana tindakan tersebut akan menyebabkan hipoglisemia yang mengundang keadaan kemerosotan glukos dalam darah selain terdedah kepada risiko dehidrasi kerana cuaca di negara ini yang panas,” ujarnya.

Ujarnya, apa yang menjadi kebimbangan adalah apabila paras glukos dalam darah pesakit diabetes akan jadi terlalu tinggi atau terlalu rendah.

Paras glukos yang tinggi mungkin disebabkan salah makan kerana berbuka dengan mengambil banyak minuman dan makanan manis serta lupa mengambil ubat.

Walaupun seharian berpuasa, pesakit diabetes tidak boleh mengambil gula dalam kuantiti yang banyak.

Statistik berganda

Dalam satu Kajian Diabetes Ramadan Epidemiologi 2001 yang melibatkan 12,243 pesakit diabetes di 13 buah negara, 95 peratus pesakit diabetes di Malaysia berpuasa lebih daripada 15 hari. Malah, kebanyakan daripada mereka berpuasa lebih 27 hari walaupun sudah mendapat nasihat doktor tetapi mereka tetap cuba berpuasa.

“Apabila mereka mengabaikan nasihat yang disarankan doktor, mereka akan mengalami simptom hipoglisemia yang teruk hingga terpaksa dikejarkan ke hospital.

“Sebelum Ramadan, purata kekerapan episod hipoglisemia yang berlaku ialah 0.4, manakala ketika Ramadan ia meningkat kepada tiga episod hipoglisemia iaitu 7.5 kali ganda daripada hari mereka tidak berpuasa,” jelasnya.

Salah satu punca hipoglisemia berlaku adalah ia ada kaitan dengan jenis ubat yang diambil oleh pesakit untuk mengawal paras glukos dalam darah.

Dua jenis ubat yang selalu digunakan di hospital iaitu metformin dan sulfonylurea.

Metformin yang berfungsi memperbaiki paras glukos dalam darah tanpa merangsang pengeluaran insulin mampu meminimumkan atau tidak mendatangkan risiko hipoglisemia.

Sulfonylurea pula boleh menyebabkan risiko ketara hingga tercetusnya hipoglisemia kerana ia merangsang pengeluaran insulin selagi berada dalam badan.

Tukar waktu

“Jika seseorang pesakit mahu berpuasa, dos ubat yang diambil perlu dikurangkan dan diterbalikkan dosnya.

“Jika dos pagi, ia perlu diambil ketika berbuka manakala dos malam diambil ketika sahur. Dalam masa yang sama, kita ajar mereka untuk berpuasa dengan selamat.

“Sejak lima hingga enam tahun lalu, terdapat kelas baharu ubat-ubatan untuk kawalan glukos tanpa episod hipoglisemia iaitu Oral DPP 4 inhibitors untuk pesakit diabetes Jenis 2,” katanya.

Pesannya, pesakit diabetes yang berpuasa perlu bersedia untuk berbuka jika mengalami simptom-simptom hipoglisemia.

Antara simptom-simptomnya ialah berpeluh, pening, gelisah, lemah badan, sakit kepala, kabur penglihatan, sentiasa lapar, menggigil, pengsan atau tidak sedarkan diri.

“Kalau mereka teruskan berpuasa juga, mereka akan menghadapi masalah besar. Pesakit yang mengalami hipoglisemia yang teruk akan memberikan tekanan pada jantung.

“Pesakit yang menghidap sakit jantung dan diabetes, hipoglisemia akan membebankan jantung hingga menyebabkan sakit jantung yang lebih teruk,” jelasnya.

Jika keadaan hipoglisemia berlarutan, ia mungkin mengakibatkan masalah jantung dan otak yang boleh menyebabkan kehilangan fungsi kognitif otak dan keadaan sawan hingga koma.

“Periksa paras glukos dalam darah anda beberapa jam selepas berpuasa. Jika bacaannya 3.9 milimol/liter (mmol/l), tolonglah buka puasa.

“Walaupun anda tidak mengalami sebarang simptom tetapi bacaan paras glukos dalam darah kurang daripada 3.3 mmol/l, segeralah berbuka bagi mengelakkan hipoglisemia yang teruk,” nasihatnya.

Apa yang penting, pesakit diabetes perlu mendapatkan nasihat doktor sebelum berpuasa sama ada mereka selamat untuk berpuasa atau tidak. Setiap pesakit mempunyai keperluan yang berbeza.

- KOSMO!