Amanah Saham, Suatu Kemenangan - Salleh Majid
Oleh DATO' SALLEH MAJID
Felo Utama
Fakulti Ekonomi, Universiti Kebangsaan Malaysia.
Beliau juga bekas Presiden Bursa Saham Kuala Lumpur (kini Bursa Malaysia)
Pelancaran Minggu Amanah Saham di Johor Bahru minggu lalu mengingatkan saya kepada zaman ketika berkhidmat di Amanah Saham Nasional pada 1978. Ketika itu ia baru ditubuhkan dan saya diterima di sana sebagai Pengurus Pemasaran ASNB.
Ketika itu, bagaimana bentuk skim saham amanah yang akan ditawarkan kepada masyarakat bumiputera belum lagi ditentukan. Kami disuruh oleh pihak atasan menjelajah ke seluruh negara untuk berceramah mengenai kebaikan melabur dalam saham amanah.
Saya telah mengambil seramai 50 pegawai pemasaran untuk bertugas di seluruh negara. Salah seorang tokoh yang selalu membantu berceramah bersama kami pada masa itu ialah Menteri Besar Johor sekarang, Datuk Seri Abdul Ghani Othman. Ketika itu, beliau ialah Dekan Fakulti Ekonomi di Universiti Malaya. Turut bersama kami ialah Profesor Manaf, juga dari Universiti Malaya.
Bayangkan bagaimana kami menerangkan tentang kebaikan saham amanah secara umum sahaja kerana pakej skim tersebut belum ditentukan lagi.
Untuk membentuk rancangan pemasaran ASNB, saya telah mengendalikan suatu kajian tentang tabiat simpanan di kalangan masyarakat bumiputera di seluruh negara. Kajian itu melibatkan jumlah sampel sebanyak 9,000 isi rumah.
Saya dengan pegawai-pegawai pemasaran ketika itu bertungkus-lumus masuk ke kampung-kampung untuk menemuduga orang Melayu bagi mendapatkan gambaran tentang tabiat menyimpan mereka.
Seorang daripada pegawai pemasaran ketika itu - kemudian dilantik sebagai pengurus pemasaran - ialah Datuk Seri Dr. Ahmad Zahid Hamidi (sekarang Menteri Pertahanan). Tuah badan.
Bukan mudah untuk mendapatkan maklumat daripada orang kampung yang tidak biasa ditemu bual. Tambahan pula tentang perkara peribadi seperti pendapatan dan simpanan mereka. Kami perlu banyak bersabar dan kerap memujuk untuk mendapatkan kerjasama mereka.
Apa yang jelas daripada kajian itu, masyarakat kampung memang berduit tetapi mereka tidak menunjuk-nunjuk. Tidak kurang juga yang banyak memiliki harta tetapi zahir mereka nampak biasa sahaja kerana tidak terpengaruh dengan perhiasan dunia.
Kesimpulannya, masyarakat luar bandar memang berduit dan ada yang tidak gemar menyimpan di bank kerana masalah riba. Hasil kajian tersebut saya gunakan untuk membentuk Rancangan Pemasaran ASNB.
Ketika itu, institusi kewangan tidak dibenar mengiklankan produk mereka di televisyen. Tetapi rancangan pemasaran saya itu mengandungi program pengiklanan dalam semua media sama ada radio, televisyen dan akhbar. Kami melantik syarikat PTM Thompson selaku agensi pengiklanan syarikat.
Pengerusi ASNB dan Permodalan Nasional Berhad (PNB) ketika itu ialah Allahyarham Tun Ismail Ali iaitu bekas Gabenor Bank Negara selama 20 tahun manakala Pengurus Besar ialah Tan Sri Desa Pachi.
Allahyarham Tun memang tidak gemar institusi kewangan mengiklankan produk di mana-mana sekalipun. Pada masa itu tiada siapa berani untuk menggunakan iklan sehinggalah ASNB berbuat demikian.
Sebagai satu langkah untuk menarik orang datang mendengar ceramah, saya mengadakan pertunjukan wayang gambar di padang bola di kampung-kampung seperti yang pernah dilakukan oleh Malayan Film Unit pada satu ketika dulu. Bezanya kami menayangkan filem Melayu, Hindustan, Inggeris serta kung fu dan bukannya dokumentari seperti dulu. Sampai di bahagian "kritikal", filem diberhentikan sekejap dan ceramah mengenai saham amanah disampaikan.
Saya telah dihantar ke London untuk membentangkan Rancangan Pemasaran ASNB kepada pegawai-pegawai kanan Save and Prosper Ltd yang ketika itu merupakan syarikat saham amanah kedua terbesar di Britain.
Pengarah Eksekutif syarikat itu telah dilantik sebagai penasihat kepada ASNB. Saya membentangkan Rancangan Pemasaran ASNB yang menggabungkan penggunaan pendekatan secara kelompok kecil melalui ceramah dan secara meluas melalui iklan di media elektronik dan cetak kepada mereka.
Mereka mendapati rancangan pemasaran itu lebih baik daripada yang dibentangkan oleh seorang pegawai kanan PNB sebelum itu.
Sepucuk surat peribadi telah dihantar oleh Pengarah Pemasaran syarikat itu kepada Tan Sri Desa. Ia mengandungi komen tentang rancangan pemasaran tersebut.
Saya dapat tahu daripada setiausaha Tan Sri Desa antara kandungan surat tersebut termasuklah suatu tawaran jawatan kanan kepada saya di syarikat berkenaan. Begitu teruja mereka dengan pembentangan tersebut.
Bagi mencari kumpulan untuk diberikan penerangan dan ceramah, pegawai-pegawai pemasaran saya terpaksa duduk di Pendaftar Persatuan berhari-hari. Mereka berusaha mendapatkan senarai kesemua persatuan bumiputera yang ada pada masa itu.
Maklumat mengenai jabatan-jabatan kerajaan dan kementerian lebih mudah diperolehi. Ceramah berterusan dijalankan kepada persatuan, pertubuhan, syarikat, jabatan kerajaan dan mana-mana kumpulan yang berminat. Usaha ini termasuklah di Sabah dan Sarawak.
Saya terpaksa meninggalkan ASNB selepas menyedari ada pihak tertentu tidak memberikan sokongan penuh kepada rancangan pemasaran itu.
Saya dijemput balik selaku Pengurus Besar sewaktu Skim Amanah Saham hampir dilancarkan dan Tan Sri Desa ditukarkan ke Malaysian Mining Corporation. Khalid Ibrahim (kini Tan Sri - Menteri Besar Selangor) yang menjadi pengurus pelaburan, dilantik sebagai Pengurus Besar PNB.
Usaha mendapatkan kelulusan belanjawan Rancangan Pemasaran yang saya sediakan itu daripada Lembaga Pengarah yang dipengerusikan oleh Allahyarham Tun Ismail bukanlah mudah. Allahyarham terkenal dengan kesempurnaan dan tidak ramai yang berani membantah saranannya.
Apabila membentangkan belanjawan Rancangan Pemasaran itu, saya ingat lagi yang Allahyarham Tun tidak suka dengan peruntukan pengiklanan. Beliau tidak pernah membenarkan institusi kewangan mengiklankan produk ketika menjadi Gabenor Bank Negara. Sudah tentulah beliau juga tidak akan membenarkan ASNB berbuat demikian.
Saya terpaksa berkeras dengan pendirian bahawa pengiklanan diperlukan dan tidak setuju peruntukan dimansuhkan. Akhirnya selepas beberapa kali menerangkan kewajaran dan disokong oleh Ahli Lembaga Pengarah lain terutama sekali bekas Gabenor Bank Negara, Allahyarham Tan Sri Jaffar Hussein, Allahyarham Tun bersetuju.
Sewaktu pemilihan agensi pengiklanan untuk mengendalikan keperluan pengiklanan ASNB, setiap agensi yang berminat telah membentangkan persembahan mereka kepada Allahyarham Tun dan pengurusan kanan ASNB.
Ada juga di kalangan pihak yang tidak terpilih mengadu kepada Timbalan Perdana Menteri, Datuk Musa Hitam (kini Tun) ketika itu. Mereka menuduh pengurusan ASN berat sebelah. Oleh itu kami diminta menyerahkan dokumen prosedur dan faktor yang digunakan untuk pemilihan tersebut. Tun Musa akhirnya berpuas hati dengan prosedur pemilihan itu dan saya terselamat daripada 'disalai' oleh Allahyarham Tun.
Iklan televisyen yang paling berpengaruh ketika itu ialah Merah Sangatlah Mak Ngah yang memuatkan mak andam latah (Allahyarhamah Zaiton Hussein yang terkenal menerusi drama bersiri Opah) pada suatu majlis perkahwinan. Ketika melatah, beliau berulang kali menyebut "oh labur, labur, labur".
Strategi pengiklanan ASNB itu telah memenangi tiga anugerah korporat daripada Persatuan Agensi Pengiklanan (6As) sebagai terbaik dalam televisyen, radio dan keseluruhan. Iklan radio pula menggunakan lagu berirama canggung. Sejak itu, institusi kewangan dibenarkan mengiklankan produk.
Skim Amanah Saham Nasional dilancarkan pada April 1981. Pakejnya begitu menarik kerana 100 unit percuma diberikan tetapi tidak boleh dijual selama 10 tahun.
Dalam pengendalian tugas di Amanah Saham Nasional kami dipantau rapi oleh Unit Pelaksanaan dan Penyelarasan, Jabatan Perdana Menteri di bawah Ketua Pengarah, Dr. Iwaz Karim.
Selain itu, kami perlu mengemukakan laporan setiap dua bulan sekali kepada Jawatankuasa Penyelaras Pelaburan dipengerusikan oleh Tun Musa sendiri.
Tidak mudah untuk bekerja dengan Dr. Iwaz. Beliau seorang yang tinggi tahap inteleknya, bijak, banyak membaca, garang dan terkenal dengan keangkuhan. Semasa mesyuarat beliau gemar membaling pensel dan fail apabila ada sesuatu yang beliau tidak setuju. Ketika itu, orang kanannya ialah Ketua Setiausaha Negara sekarang iaitu Tan Sri Sidek Hassan.
Dr. Iwaz meletakkan sasaran pencapaian ASNB setakat 31 Disember 1981 sebanyak RM150 juta dan perkara itu saya ingat kerana "disertakan sekali dengan amaran".
Ketika itu tidak ada KPI seperti sekarang. Seingat saya bukan sekali terdapat perbezaan pendapat dengan beliau sewaktu berpuluhpuluh mesyuarat Jawatankuasa Penyelaras.
Suatu ketika selepas melihat keresahan dan kegelisahan - yang saya amati daripada bahasa badannya - saya menyarankan kepada Dr. Iwaz untuk meninggalkan perkhidmatan awam dan mencari sesuatu yang lebih mencabar di sektor swasta.
Saya menyarankan demikian disebabkan ketika itu beliau telah berkhidmat selama tujuh tahun. Menurut "Prinsip Peter" beliau telah mencapai tahap kurang kecekapan sebanyak satu kali setengah.
'Berasap' beliau bila saya katakan demikian. Tetapi rupa-rupanya cadangan itu telah diambil kira dan dia berhenti daripada perkhidmatan awam dan menceburkan diri dalam sektor swasta.
Bagaimanapun, satu kenangan manis yang tidak dapat saya lupakan ialah apabila di akhir Oktober 1981, kami di ASNB berjaya mengumpul RM800 juta iaitu lebih lima kali ganda daripada sasaran. Walaupun suatu pencapaian yang cemerlang, pengiktirafan yang diberikan tidak setimpal.
Saya tidak tunggu lama di ASNB kerana kerap bertembung pandangan dan banyak tindakan yang wajar kerap dipersoalkan oleh orang yang mengetuai syarikat induk ketika itu. Orang ini juga kuat mempengaruhi Pengerusi untuk menurut saranan-saranan beliau walaupun tidak munasabah.
Saya mendapati suasana itu tidak mengambil kira prestasi tetapi lebih mementingkan perkara remeh-temeh. Jadi ada baiknya saya bertukar angin.
Ternyata keputusan itu suatu hikmah kerana di akhir kerjaya, saya berjaya mengetuai satu-satunya institusi kewangan terulung negara iaitu Bursa Saham Kuala Lumpur (kini Bursa Malaysia) selama 19 tahun.
Sepanjang perkhidmatan di sana, bursa kita berada di tempat teratas di ASEAN.
- UTUSAN
Felo Utama
Fakulti Ekonomi, Universiti Kebangsaan Malaysia.
Beliau juga bekas Presiden Bursa Saham Kuala Lumpur (kini Bursa Malaysia)
Pelancaran Minggu Amanah Saham di Johor Bahru minggu lalu mengingatkan saya kepada zaman ketika berkhidmat di Amanah Saham Nasional pada 1978. Ketika itu ia baru ditubuhkan dan saya diterima di sana sebagai Pengurus Pemasaran ASNB.
Ketika itu, bagaimana bentuk skim saham amanah yang akan ditawarkan kepada masyarakat bumiputera belum lagi ditentukan. Kami disuruh oleh pihak atasan menjelajah ke seluruh negara untuk berceramah mengenai kebaikan melabur dalam saham amanah.
Saya telah mengambil seramai 50 pegawai pemasaran untuk bertugas di seluruh negara. Salah seorang tokoh yang selalu membantu berceramah bersama kami pada masa itu ialah Menteri Besar Johor sekarang, Datuk Seri Abdul Ghani Othman. Ketika itu, beliau ialah Dekan Fakulti Ekonomi di Universiti Malaya. Turut bersama kami ialah Profesor Manaf, juga dari Universiti Malaya.
Bayangkan bagaimana kami menerangkan tentang kebaikan saham amanah secara umum sahaja kerana pakej skim tersebut belum ditentukan lagi.
Untuk membentuk rancangan pemasaran ASNB, saya telah mengendalikan suatu kajian tentang tabiat simpanan di kalangan masyarakat bumiputera di seluruh negara. Kajian itu melibatkan jumlah sampel sebanyak 9,000 isi rumah.
Saya dengan pegawai-pegawai pemasaran ketika itu bertungkus-lumus masuk ke kampung-kampung untuk menemuduga orang Melayu bagi mendapatkan gambaran tentang tabiat menyimpan mereka.
Seorang daripada pegawai pemasaran ketika itu - kemudian dilantik sebagai pengurus pemasaran - ialah Datuk Seri Dr. Ahmad Zahid Hamidi (sekarang Menteri Pertahanan). Tuah badan.
Bukan mudah untuk mendapatkan maklumat daripada orang kampung yang tidak biasa ditemu bual. Tambahan pula tentang perkara peribadi seperti pendapatan dan simpanan mereka. Kami perlu banyak bersabar dan kerap memujuk untuk mendapatkan kerjasama mereka.
Apa yang jelas daripada kajian itu, masyarakat kampung memang berduit tetapi mereka tidak menunjuk-nunjuk. Tidak kurang juga yang banyak memiliki harta tetapi zahir mereka nampak biasa sahaja kerana tidak terpengaruh dengan perhiasan dunia.
Kesimpulannya, masyarakat luar bandar memang berduit dan ada yang tidak gemar menyimpan di bank kerana masalah riba. Hasil kajian tersebut saya gunakan untuk membentuk Rancangan Pemasaran ASNB.
Ketika itu, institusi kewangan tidak dibenar mengiklankan produk mereka di televisyen. Tetapi rancangan pemasaran saya itu mengandungi program pengiklanan dalam semua media sama ada radio, televisyen dan akhbar. Kami melantik syarikat PTM Thompson selaku agensi pengiklanan syarikat.
Pengerusi ASNB dan Permodalan Nasional Berhad (PNB) ketika itu ialah Allahyarham Tun Ismail Ali iaitu bekas Gabenor Bank Negara selama 20 tahun manakala Pengurus Besar ialah Tan Sri Desa Pachi.
Allahyarham Tun memang tidak gemar institusi kewangan mengiklankan produk di mana-mana sekalipun. Pada masa itu tiada siapa berani untuk menggunakan iklan sehinggalah ASNB berbuat demikian.
Sebagai satu langkah untuk menarik orang datang mendengar ceramah, saya mengadakan pertunjukan wayang gambar di padang bola di kampung-kampung seperti yang pernah dilakukan oleh Malayan Film Unit pada satu ketika dulu. Bezanya kami menayangkan filem Melayu, Hindustan, Inggeris serta kung fu dan bukannya dokumentari seperti dulu. Sampai di bahagian "kritikal", filem diberhentikan sekejap dan ceramah mengenai saham amanah disampaikan.
Saya telah dihantar ke London untuk membentangkan Rancangan Pemasaran ASNB kepada pegawai-pegawai kanan Save and Prosper Ltd yang ketika itu merupakan syarikat saham amanah kedua terbesar di Britain.
Pengarah Eksekutif syarikat itu telah dilantik sebagai penasihat kepada ASNB. Saya membentangkan Rancangan Pemasaran ASNB yang menggabungkan penggunaan pendekatan secara kelompok kecil melalui ceramah dan secara meluas melalui iklan di media elektronik dan cetak kepada mereka.
Mereka mendapati rancangan pemasaran itu lebih baik daripada yang dibentangkan oleh seorang pegawai kanan PNB sebelum itu.
Sepucuk surat peribadi telah dihantar oleh Pengarah Pemasaran syarikat itu kepada Tan Sri Desa. Ia mengandungi komen tentang rancangan pemasaran tersebut.
Saya dapat tahu daripada setiausaha Tan Sri Desa antara kandungan surat tersebut termasuklah suatu tawaran jawatan kanan kepada saya di syarikat berkenaan. Begitu teruja mereka dengan pembentangan tersebut.
Bagi mencari kumpulan untuk diberikan penerangan dan ceramah, pegawai-pegawai pemasaran saya terpaksa duduk di Pendaftar Persatuan berhari-hari. Mereka berusaha mendapatkan senarai kesemua persatuan bumiputera yang ada pada masa itu.
Maklumat mengenai jabatan-jabatan kerajaan dan kementerian lebih mudah diperolehi. Ceramah berterusan dijalankan kepada persatuan, pertubuhan, syarikat, jabatan kerajaan dan mana-mana kumpulan yang berminat. Usaha ini termasuklah di Sabah dan Sarawak.
Saya terpaksa meninggalkan ASNB selepas menyedari ada pihak tertentu tidak memberikan sokongan penuh kepada rancangan pemasaran itu.
Saya dijemput balik selaku Pengurus Besar sewaktu Skim Amanah Saham hampir dilancarkan dan Tan Sri Desa ditukarkan ke Malaysian Mining Corporation. Khalid Ibrahim (kini Tan Sri - Menteri Besar Selangor) yang menjadi pengurus pelaburan, dilantik sebagai Pengurus Besar PNB.
Usaha mendapatkan kelulusan belanjawan Rancangan Pemasaran yang saya sediakan itu daripada Lembaga Pengarah yang dipengerusikan oleh Allahyarham Tun Ismail bukanlah mudah. Allahyarham terkenal dengan kesempurnaan dan tidak ramai yang berani membantah saranannya.
Apabila membentangkan belanjawan Rancangan Pemasaran itu, saya ingat lagi yang Allahyarham Tun tidak suka dengan peruntukan pengiklanan. Beliau tidak pernah membenarkan institusi kewangan mengiklankan produk ketika menjadi Gabenor Bank Negara. Sudah tentulah beliau juga tidak akan membenarkan ASNB berbuat demikian.
Saya terpaksa berkeras dengan pendirian bahawa pengiklanan diperlukan dan tidak setuju peruntukan dimansuhkan. Akhirnya selepas beberapa kali menerangkan kewajaran dan disokong oleh Ahli Lembaga Pengarah lain terutama sekali bekas Gabenor Bank Negara, Allahyarham Tan Sri Jaffar Hussein, Allahyarham Tun bersetuju.
Sewaktu pemilihan agensi pengiklanan untuk mengendalikan keperluan pengiklanan ASNB, setiap agensi yang berminat telah membentangkan persembahan mereka kepada Allahyarham Tun dan pengurusan kanan ASNB.
Ada juga di kalangan pihak yang tidak terpilih mengadu kepada Timbalan Perdana Menteri, Datuk Musa Hitam (kini Tun) ketika itu. Mereka menuduh pengurusan ASN berat sebelah. Oleh itu kami diminta menyerahkan dokumen prosedur dan faktor yang digunakan untuk pemilihan tersebut. Tun Musa akhirnya berpuas hati dengan prosedur pemilihan itu dan saya terselamat daripada 'disalai' oleh Allahyarham Tun.
Iklan televisyen yang paling berpengaruh ketika itu ialah Merah Sangatlah Mak Ngah yang memuatkan mak andam latah (Allahyarhamah Zaiton Hussein yang terkenal menerusi drama bersiri Opah) pada suatu majlis perkahwinan. Ketika melatah, beliau berulang kali menyebut "oh labur, labur, labur".
Strategi pengiklanan ASNB itu telah memenangi tiga anugerah korporat daripada Persatuan Agensi Pengiklanan (6As) sebagai terbaik dalam televisyen, radio dan keseluruhan. Iklan radio pula menggunakan lagu berirama canggung. Sejak itu, institusi kewangan dibenarkan mengiklankan produk.
Skim Amanah Saham Nasional dilancarkan pada April 1981. Pakejnya begitu menarik kerana 100 unit percuma diberikan tetapi tidak boleh dijual selama 10 tahun.
Dalam pengendalian tugas di Amanah Saham Nasional kami dipantau rapi oleh Unit Pelaksanaan dan Penyelarasan, Jabatan Perdana Menteri di bawah Ketua Pengarah, Dr. Iwaz Karim.
Selain itu, kami perlu mengemukakan laporan setiap dua bulan sekali kepada Jawatankuasa Penyelaras Pelaburan dipengerusikan oleh Tun Musa sendiri.
Tidak mudah untuk bekerja dengan Dr. Iwaz. Beliau seorang yang tinggi tahap inteleknya, bijak, banyak membaca, garang dan terkenal dengan keangkuhan. Semasa mesyuarat beliau gemar membaling pensel dan fail apabila ada sesuatu yang beliau tidak setuju. Ketika itu, orang kanannya ialah Ketua Setiausaha Negara sekarang iaitu Tan Sri Sidek Hassan.
Dr. Iwaz meletakkan sasaran pencapaian ASNB setakat 31 Disember 1981 sebanyak RM150 juta dan perkara itu saya ingat kerana "disertakan sekali dengan amaran".
Ketika itu tidak ada KPI seperti sekarang. Seingat saya bukan sekali terdapat perbezaan pendapat dengan beliau sewaktu berpuluhpuluh mesyuarat Jawatankuasa Penyelaras.
Suatu ketika selepas melihat keresahan dan kegelisahan - yang saya amati daripada bahasa badannya - saya menyarankan kepada Dr. Iwaz untuk meninggalkan perkhidmatan awam dan mencari sesuatu yang lebih mencabar di sektor swasta.
Saya menyarankan demikian disebabkan ketika itu beliau telah berkhidmat selama tujuh tahun. Menurut "Prinsip Peter" beliau telah mencapai tahap kurang kecekapan sebanyak satu kali setengah.
'Berasap' beliau bila saya katakan demikian. Tetapi rupa-rupanya cadangan itu telah diambil kira dan dia berhenti daripada perkhidmatan awam dan menceburkan diri dalam sektor swasta.
Bagaimanapun, satu kenangan manis yang tidak dapat saya lupakan ialah apabila di akhir Oktober 1981, kami di ASNB berjaya mengumpul RM800 juta iaitu lebih lima kali ganda daripada sasaran. Walaupun suatu pencapaian yang cemerlang, pengiktirafan yang diberikan tidak setimpal.
Saya tidak tunggu lama di ASNB kerana kerap bertembung pandangan dan banyak tindakan yang wajar kerap dipersoalkan oleh orang yang mengetuai syarikat induk ketika itu. Orang ini juga kuat mempengaruhi Pengerusi untuk menurut saranan-saranan beliau walaupun tidak munasabah.
Saya mendapati suasana itu tidak mengambil kira prestasi tetapi lebih mementingkan perkara remeh-temeh. Jadi ada baiknya saya bertukar angin.
Ternyata keputusan itu suatu hikmah kerana di akhir kerjaya, saya berjaya mengetuai satu-satunya institusi kewangan terulung negara iaitu Bursa Saham Kuala Lumpur (kini Bursa Malaysia) selama 19 tahun.
Sepanjang perkhidmatan di sana, bursa kita berada di tempat teratas di ASEAN.
- UTUSAN
MOHD ADHA MOHD ZAIN (ADHA ZAIN)
Blogger Informasi
